Muğla’nın Menteşe ilçesine bağlı Bayır Mahallesi ile Yatağan’ın Deştin Mahallesi arasındaki Tekağaç mevkiinde kurulmak istenen çimento fabrikasına karşı 31 yıldır süren direniş bir kez daha zaferle sonuçlandı. Dönem dönem girişimlerde bulunan farklı firmalara, halkın mücadelesi geri adım attırdı. 31 Ocak 2014 tarihinde verilen “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu” kararına karşı açılan davada, Muğla 2’nci İdare Mahkemesi iptal kararı verdi. Mahkemenin kararından sonra Menteşe Belediyesi fabrika inşaatını mühürledi.
İlk girişim 1992’de
MA’dan Delal Akyüz’ün haberine göre; Deştin Mahallesi’ne çimento fabrikası kurulması için ilk girişim 1992 yılında başladı. Köylüler o zamandan bu yana fabrikanın kurulmaması için mücadele ediyor. 1992 yılındaki proje, açılan davayla iptal edilirken, ADOÇİM Çimento Beton San. ve Tic. A.Ş., 2006 yılında çimento fabrikası için Çevre ve Orman Bakanlığı’na tekrar başvuruda bulundu. 6 Ağustos 2006 tarihinde “ÇED olumlu” kararı verilen projeye karşı çevre köylerin de desteğiyle mücadele yürütüldü ve Deştin Köyü Muhtarlığı adına açılan dava, 2015’te ÇED izninin iptaliyle sonuçlandı.
2020’de yapı ruhsatı verildi
2010 yılına gelindiğinde Muğla Çimento tarafından aynı yere fabrika kurulması için tekrar ÇED başvurusu yapıldı. ÇED süreci ise, 31 Ocak 2014 tarihli onay ile tamamlandı. Ancak verilen ÇED onayı Deştin Köy Muhtarlığına tebliğ edilmedi. Böylece köylülerin haber alması ve tekrar dava açması engellendi. 2007 ile 2019 tarihleri arasında çimento fabrikasının inşa edilmesini mümkün kılacak mevzi ve uygulama imar planlarının iptali için açılan davalar 2019’da reddedildi. Ardından fabrikanın kurulacağı alana Kasım 2020’de Yatağan ve Menteşe belediye başkanlıkları tarafından “imar durum belgesi” verilerek, yapı ruhsatı düzenlendi.
Direniş kazandı
7 bin 751 dönüm üzerinde yapılması planlanan çimento fabrikasının yapımına 2021 yılında başlandı. Köylüler yürütmenin durdurulması için Muğla 2’nci İdare Mahkemesine başvuruda bulundu. Mahkemeden uzun süre sonuç çıkmaması üzerine 13 Temmuz’da Muğla Bölge İdare Mahkemesi önünde Adalet Nöbeti başlatıldı. Bayır ve Deştin halkının mücadelesi sonucunda Muğla 2’nci İdare Mahkemesi, “ÇED olumlu” kararını 11 Eylül’de iptal etti. Menteşe Belediyesi ise 13 Eylül’de fabrika inşaatını mühürledi.
‘Mücadele sürekli büyüdü’
Muğla Çevre Platformu (MUÇEP) Menteşe Meclisi üyesi ekolojist Mustafa Tuncaelli, nöbet eyleminin sürece olumlu etkileri olduğunu belirterek, direnişin kazandığını söyledi. Köylülerin verdiği direnişin örnek teşkil ettiğini belirten Tuncaelli, “Dava sürecinin olumlu sonuçlanması için sahada aktif bir çalışma yürüttük. Fabrikadan etkilenecek köylerin kahvehanelerinde Deştinlilerle beraber bilgilendirme toplantıları yaptık. Böylece köyde dayanışma bilinci de arttı. Mücadele sürekli büyüdü” dedi.
‘İmar planları da iptal edilmeli’
ÇED kararının iptal edilmesinin yeterli olmadığını belirten Tuncaelli, şirketin hukuki olarak atacağı adımların önünün tamamen kesilmesi gerektiğine dikkat çekti. Tuncaelli, şöyle devam etti: “İmar planlarını iptal etmemiz gerekiyor. Bu konuda da olumlu sonuç alacağız. Eğer belediye iptal etmezse bunu da mahkemeye taşıyacağız. Çünkü bu alanda fabrika yapılamaz. Bu yüzden şirket, farklı yollarla karşımıza çıkabilir, 3’üncü bir ÇED süreci başlatma gibi. Ama bu durumlar başlamadan bitireceğiz. Onlar ellerinden geleni yapacak ama bizde elimizden geleni yapacağız. Mücadelenin olmadığı yerde kazanım olmaz. Küçük bir köy kocaman fabrikanın yapımını iptal ettirdi.”
