H.Merkezi: İnsan Hakları Derneği(İHD) ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı(TİHV) tarafından hazırlanan rapor, Türkiye’de insan haklarının ayaklar altında olduğunu gösterdi. Yine binlerce ölüm, işkence ve hapis cezalarının yer aldığı rapora göre 2018’in ilk 11 ayında 2 bin 710 kişinin yaşam hakkı ihlal edildi, yüzlerce insan işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. Düşünce ve ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri hakkı ise bu süreçte neredeyse rafa kalktı.
İnsan Hakları Derneği ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı, 10 Aralık İnsan Hakları Günü dolayısıyla Türkiye’nin insan hakları raporunu yayınladı. Raporda, Türkiye’nin insan hakları ve demokrasi sorununun büyüdüğüne dikkat çekilerek çeşitli hak kategorilerinde gerçekleşen ihlaller sıralandı.
Rapora göre, 7 kez uzatılarak iki yıl süren OHAL dönemi, insan hakları ihlallerinin de yoğunlaştığı bir dönem oldu. Bu dönemde toplam 32 KHK yayımlandı. KHK’lere eklenen isim listeleri sonucu 135 bin 147 kişi kamu görevinden çıkarıldı. OHAL süresince en büyük zarar ifade özgürlüğüne ve dolayısıyla basın özgürlüğüne verildi. Yazılı ve görsel medya başta olmak üzere 201 basın yayın kuruluşu kapatılırken sadece 25’inin tekrar açılmasına izin verildi. OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonunun ağır işleyişi ve aldığı yetersiz kararlar ile OHAL’in etkisi daha da uzadı.
11 ayda 2 bin 710 kişinin yaşam hakkı ihlal edildi
Rapora göre, 2018 yılının ilk 11 ayında en az 2 bin 710 kişinin yaşam hakkı ihlal edildi. Ölümlerin bin 797’sini iş cinayetleri, 529’unu ise güvenlik güçleri ile girilen çatışmalar oluşturdu. Kolluk güçlerinin yargısız infazı, dur ihtarına uyulmadığı gerekçesiyle veya rast gele ateş açması sonucu 14 kişi yaşamını yitirirken cezaevleri ve gözaltı merkezlerinde şüpheli bir şekilde yaşamını yitirenlerin sayısı 15 oldu. TİHV verilerine göre 2018 yılının ilk 11 ayında işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı iddiasıyla toplam 538 kişi TİHV’e başvurdu. Başvuranların 280’i aynı yıl içerisinde aynı yıl içerisinde işkence ve kötü muamele gördüğünü belirtti. İnsan Hakları Derneği’nin (İHD) verilerine göre ise 2018 yılının ilk 11 ayında 284’ü gözaltında kaba dayak ve diğer yöntemlerle, 175’i gözaltı yerleri dışında ve 2 bin 260’ı güvenlik güçlerince müdahale edilen toplantı ve gösterilerde olmak üzere toplam 2 bin 719 kişi işkence ve diğer kötü muamele ile karşılaştı.
Tutsak sayısı 16 yılda 4 kat arttı
Raporda, AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılından bugüne cezaevlerindeki mahpus sayısında yaşanan değişikliğe de yer verildi. Adalet Bakanlığı verilerine göre, 31 Aralık 2002’de Türkiye cezaevlerinde 59 bin 429 mahpus bulunuyordu. Bu sayı, 430 bin kişinin denetimli serbestlikten yararlanmasına karşın 385 Ceza ve İnfaz Kurumunda Kasım 2018 itibariyle 260 bin 144 kişiye çıktı.
İHD yöneticilerine 500’den fazla dava
İnsan hakları örgütlerine yönelik baskılara da değinilen raporda, 1 Haziran 2018 tarihli İHD raporuna göre, İHD yöneticilerine açılmış 500’den fazla dava olduğu ifade edildi. Raporda, yalnızca İHD Eş Genel Başkanı Eren Keskin’e açılan davaların sayısının 143 olduğu belirtilerek, 3 İHD yöneticisinin de hâlâ tutuklu olduğu dile getirildi. Raporda, TİHV’nin kurucuları, başkanı, yönetim kurulu üyeleri ve gönüllülerine yönelik de 30’dan fazla soruşturma ve davanın sürdüğü kaydedildi.
Toplantı ve gösteri hakkı ortadan kaldırıldı
Raporda, toplantı ve gösteri özgürlüğü kapsamındaki hak ihlalleri de yer aldı. 2018 yılının barışçıl toplantı ve gösteri hakkının ortadan kaldırıldığı bir yıl olduğu ifade edilen raporda, 24 Haziran seçimlerinin dahi 25 ilde toplantı ve gösteri yasakları ile sürdürüldüğü belirtildi. Rapora göre, 2018’in ilk 10 ayında toplumun çeşitli kesimleri tarafından düzenlenmek istenen barışçıl gösterilere 785 kez müdahalede bulunuldu. Bu müdahalelerin 621’i başta Ankara ve İstanbul’da gerçekleşen “İşimi geri istiyorum” eylemlerine, 10’u Cumartesi Anneleri’nin açıklamalarına, 3’ü çalışma koşullarının iyileştirilmesini isteyen İstanbul Havalimanı işçilerinin eylemlerine yapıldı. Bu müdahaleler sırasında insanlar işkence düzeyine ulaşan polis şiddetine maruz kaldı. 3697 kişi gözaltına alınırken 118 kişi de tutuklandı.
İnsan Hakları Günü’nün tarihi
2. Dünya Savaşı’ndan sonra dünyadaki devletler bireylere tanınan hak ve özgürlüklerin güvence altına alınması konusunda birleştiler. İnsan Hakları Bildirisi, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu tarafından Haziran 1948’de hazırlandı ve 10 Aralık 1948’de Genel Kurulun Paris’te yapılan oturumunda kabul edildi. Oturumda, 6 sosyalist ülke bu ilkelerin bazılarının “Burjuva sınıfından olan insanların sınıf çıkarını koruduğu ve işçi sınıfının egemen sınıflarla uzlaşmak zorunda bırakacağı” gerekçesiyle çekimser kaldı. Bildiri, bu çekimser ülkeler ile Suudi Arabistan ve Güney Afrika Birliği dışında kalan ülkelerin oylarıyla kabul edildi.
